Dilemma’s van gezinnen in de stad: blijven of vertrekken?

573.000 gezinnen wonen in een zeer sterk stedelijke buurt
In 2024 wonen er 2,7 miljoen gezinnen in Nederland, wat ongeveer 1 op de 3 huishoudens betreft. Meer dan 1 op de 5 gezinnen woont in zeer sterk stedelijke buurten. Dit zijn dichtbebouwde buurten in én rondom de stadscentrums, waar de adressendichtheid hoger is dan 2.500 adressen per km² (definitie CBS) [1]. Voor Nederland komt dit neer op 573.000 gezinnen die in een zeer sterk stedelijke omgeving wonen. De kaart toont deze buurten waarbij de paarse kleur het aandeel gezinnen weergeeft wat in deze buurten woont. Hoe lichter de kleur, hoe minder gezinnen.

 Kaart: aandeel gezinnen 2024 uitgesplitst per buurt, in zeer sterk stedelijke buurten, ABF Socratesmodel 2023.

Hoe tevreden wonen deze gezinnen?
40% van de gezinnen in de meest stedelijke buurten woont in een eengezinskoopwoning. Dit is best opvallend gezien slechts 22% van de woningen in deze buurten een eengezins- koopwoning is (WoON 2021). Wat dat betreft wijkt het woonpatroon van gezinnen dus af van andere huishoudens in de stad, en past het meer bij het ‘standaardbeeld’ over hoe gezinnen wonen: in een eengezinswoning, in de koopsector.

Het merendeel van de gezinnen is dan ook (zeer) tevreden over hun woning in de stad (74%). Daarbij is er een duidelijk verschil tussen kopers en huurders: 91% van de kopers is (zeer) tevreden, ten opzichte van 53% van de huurders. Ook over de woonomgeving zijn de meeste stedelijke gezinnen positief: 76% is (zeer) tevreden. Ook hier zijn de onderlinge verschillen tussen huurders en kopers groot: 82% van de gezinnen in de koopsector is blij met hun woonomgeving, in vergelijking tot 68% van de huurders. Gezinnen zijn ongeveer even tevreden met hun woonomgeving als de andere huishoudens in de stad. Wel blijkt dat gezinnen buiten de stad nog een stuk blijer met hun woonomgeving zijn (WoON 2021). 

Gezinnen in stedelijke buurten willen niet vaker verhuizen dan andere huishoudens in de buurt
De meest stedelijke gebieden staan erom bekend dat er meer gezinnen vertrekken dan dat er nieuw komen wonen. Dit betekent echter niet dat alle gezinnen weggaan of überhaupt willen verhuizen. Uit het landelijke WoON-onderzoek 2021 blijkt dat 15% van de gezinnen in zeer sterk stedelijke buurten beslist wil verhuizen binnen de komende twee jaar. Daarnaast geeft nog eens 10% van de gezinnen aan dat ze graag zouden verhuizen, maar niets geschikts kunnen vinden. In totaal heeft dus een kwart van de huishoudens in zeer sterk stedelijke buurten een directe verhuiswens voor de komende twee jaar. Daarnaast is er nog een kleine kwart die aangeeft een verhuizing de komende twee jaar te overwegen. De verhuiswens van gezinnen is daarmee even groot als die van andere huishoudens in de buurt. Wel is de verhuisgeneigdheid in zeer sterk stedelijk gebied een stuk hoger dan in de rest van Nederland. Zo’n 15% van de gezinnen in zeer stedelijk gebied wil beslist verhuizen de komende twee jaar, ten opzichte van 7% van de gezinnen buiten de stad.

Figuur: Wilt u binnen 2 jaar verhuizen? Uitgesplitst naar gezinnen in de stad, overige huishoudens in de stad en overige gezinnen in Nederland

Ruim de helft van de verhuisgeneigde gezinnen wil in haar eigen buurt blijven wonen, dat mag best in een nieuwbouwwoning
Voor ongeveer de helft van de gezinnen in de stedelijke gebieden is de woning de belangrijkste reden om te willen verhuizen. Dit komt voor de helft van de gezinnen omdat ze hun woning te klein vinden (48%). Daarnaast mist 16% van de gezinnen een tuin en woont 12% liever in een ander type woning.

Ontevredenheid met de woonomgeving is een andere reden voor gezinnen om te verhuizen; 21% van de gezinnen noemt dit de belangrijkste reden. Dit kan te maken hebben met overlast, veiligheid, het type woningen of parkeerproblemen. Dit betekent echter niet dat gezinnen per se weg willen uit de buurt. Zo geeft 54% van de verhuisgeneigde gezinnen in stedelijke gebieden aan het liefst in hun eigen buurt te willen blijven wonen. Dit percentage ligt op 50% voor gezinnen in de rest van het land.

Van de gezinnen die in dezelfde buurt in de stad wil blijven wonen, wil ongeveer een even groot aandeel een woning kopen als huren. Gezinnen met een voorkeur voor een koopwoning willen het liefst een eengezinswoning (68%). Bij gezinnen die een huurwoning zoeken, wordt vaak een appartement gezocht (55%). Eén op de vijf gezinnen heeft voorkeur voor een nieuwbouwwoning in de eigen buurt, terwijl nog eens twee op de vijf hiervoor openstaan.

Stenen maken nog geen thuis
Uiteindelijk is er een grote groep gezinnen in de stad die hier graag woont én wil blijven wonen. Alleen het vinden van een geschikte woning is echter een probleem, nieuwbouw kan een belangrijke rol spelen om deze groeiende doelgroep ook in de stad aan een fijne woning te helpen. Alleen stenen maken nog geen thuis. Wat is er nodig om de gezinnen in onze (binnen)steden te houden? Hoe draagt VanWonen hieraan bij? Daar staan we binnenkort in het laatste artikel in deze serie bij stil. 

Gebruikte data:
WoON 2021: Het WoonOnderzoek Nederland (WoON) is een groot, langlopend landelijk onderzoek dat elke drie jaar door het CBS en het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties wordt uitgevoerd. Het onderzoek geeft al decennialang inzicht in de woonsituatie van huishoudens, tevredenheid, verhuiswensen en woonlasten. Voor de analyses met betrekking tot de huidige woonsituatie en verhuiswensen van gezinnen is gebruik gemaakt van de standaard huishoudensweging in het WoON, dan wel de weging voor de gewenste woning. Er is geselecteerd op zelfstandige huishoudens in woningen.
Stedelijkheid: Om de mate van stedelijkheid van een buurt te bepalen, is gebruik gemaakt van de standaardindeling van het CBS. De stedelijkheid van een buurt wordt bepaald op basis van adressendichtheid, zeer sterk stedelijk betekent een adressendichtheid van meer dan 2.500 adressen per km²
ABF Socratesmodel 2023: Prognosemodel over de huishoudensontwikkeling en woningbehoefte in Nederland, uitgesplitst naar buurtniveau.